Schorzenia układu trawiennego – jak sobie radzić z SIBO, IBS i celiakią?

Układ pokarmowy to jeden z wielu elementów prawidłowego funkcjonowania organizmu, odpowiada za trawienie i wchłanianie składników odżywczych z pożywienia. Niestety czasem zdarza się, że ze strony układu pokarmowego pojawiają się nieprzyjemne dolegliwości. Skąd się bierze SIBO, IBS, celiakia, refluks i co jeść, a czego unikać, jeśli któraś z tych chorób Cię dotyczy?

Jakie są najczęstsze choroby układu pokarmowego?

• Zespół jelita drażliwego (IBS) – zaburzenie czynnościowe jelit powodujące bóle brzucha, wzdęcia, biegunki lub zaparcia.

• SIBO (przerost bakteryjny w jelicie cienkim) – nadmierny rozwój bakterii w jelicie cienkim, który powoduje niestrawność, wzdęcia i niedobory pokarmowe. 

• Celiakia – choroba autoimmunologiczna polegająca na nietolerancji glutenu, której przyczyną jest zanik kosmków w jelitach.

• Refluks żołądkowo-przełykowy – cofanie się treści pokarmowej do przełyku -  zgaga, odbijanie i ból za mostkiem. 

• Choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przewlekłe zapalenia jelit o podłożu autoimmunologicznym. 

SIBO – przyczyny, objawy i dieta

SIBO (Small Intestinal Bacterial Overgrowth) to przerost bakterii w jelicie cienkim, który powoduje:

• wzdęcia i uczucie pełności po jedzeniu,

• niestrawność i bóle brzucha,

• biegunkę lub zaparcia,

• niedobory składników odżywczych.

U każdego objawy mogą być inne, nie wszystkie z tej listy też występują, więc zawsze warto wykonać badania, jeśli podejrzewasz u siebie SIBO. 

Produkty zalecane przy SIBO

• Źródła białka: chude mięso (kurczak, indyk, wołowina), jaja, ryby, tofu

• Bezpieczne warzywa: cukinia, ogórek, marchew, sałata, pomidory (bez skórki), szpinak

• Zboża i węglowodany: ryż, komosa ryżowa, kasza jaglana, ziemniaki

• Owoce z niskim FODMAP: banany, kiwi, truskawki, winogrona

• Zdrowe tłuszcze: oliwa, olej kokosowy, awokado w niewielkich ilościach

Czego unikać przy SIBO?

• Rośliny strączkowe (fasola, soczewica, ciecierzyca, groch)

• Warzywa bogate w FODMAP (cebula, czosnek, brokuły, kalafior, kapusta)

• Produkty mleczne zawierające laktozę (mleko, ser, śmietana)

• Słodziki i cukry proste (fruktoza, ksylitol, sorbitol)

• Produkty z glutenem (pszenica, jęczmień, żyto)

Wskazówki dietetyczne przy SIBO

• Jedz mało, ale często, aby nie obciążać przewodu pokarmowego.

• Pij dużo wody, ale staraj się nie popijać w trakcie posiłków.

• Ogranicz spożycie błonnika nierozpuszczalnego – może nasilać wzdęcia.

• Stosuj probiotyki i prebiotyki zgodnie z zaleceniami lekarza.

Zespół jelita drażliwego (IBS) – objawy i dieta

IBS (Irritable Bowel Syndrome) to jedno z najczęstszych zaburzeń układu pokarmowego, w którym występują różne objawy. Najczęściej są to jednak bóle brzucha, wzdęcia, niestrawność, biegunka lub zaparcia, a także nietolerancje pokarmowe. 

Podstawowe zasady diety przy IBS

Stosuj dietę FODMAP, podobnie jak przy SIBO – ogranicz fermentujące węglowodany, które mogą powodować gazy i wzdęcia
Dodaj do diety błonnik rozpuszczalny – siemię lniane, babka płesznik, płatki owsiane
Regularnie jedz posiłki i unikaj długich przerw
Unikaj produktów wzdymających – cebula, czosnek, kapusta, rośliny strączkowe
Nawadniaj się – pij wodę, napary z mięty i kopru włoskiego

Produkty zalecane przy IBS

• Białko: chude mięso (kurczak, indyk), ryby, tofu, jaja.

• Warzywa Low FODMAP: marchew, szpinak, cukinia, sałata, ogórek.

• Bezpieczne owoce: banan, truskawki, winogrona, kiwi.

• Źródła węglowodanów: ryż, komosa ryżowa, ziemniaki, płatki owsiane.

• Zdrowe tłuszcze: oliwa z oliwek, olej kokosowy, orzechy włoskie w umiarkowanych ilościach.

Produkty do unikania przy IBS

• Rośliny strączkowe (fasola, soczewica, ciecierzyca).

• Laktoza (mleko, sery, śmietana, jogurty niewegańskie).

• Fruktoza w nadmiarze (jabłka, gruszki, arbuz, miód).

• Sztuczne słodziki (sorbitol, ksylitol, mannitol).

• Przetworzona żywność i fast food.

Celiakia – choroba autoimmunologiczna a dieta

Celiakia to przewlekła choroba, w której spożycie glutenu powoduje uszkodzenie kosmków jelitowych. Do jej objawów należą biegunki tłuszczowe, utrata masy ciała, anemia i osłabienie, ale też bóle brzucha i wzdęcia.

Podstawowe zasady diety przy celiakii

Całkowicie usuń z diety gluten – nawet małe ilości mogą wywołać stan zapalny
Czytaj etykiety – gluten ukryty jest w wielu przetworzonych produktach np. w przyprawach
Jedz naturalnie bezglutenowo – świeże warzywa, owoce, mięso, ryby
Unikaj przetworzonych produktów – wiele może zawierać gluten w śladowych ilościach

Produkty dozwolone w diecie bezglutenowej

Bezpieczne zboża i ich przetwory: ryż, kukurydza, gryka, amarantus, quinoa, komosa ryżowa, mąki bezglutenowe (kukurydziana, ryżowa, gryczana, migdałowa, kokosowa).

Białko: świeże mięso, drób, ryby, owoce morza, jaja.

Warzywa i owoce: wszystkie świeże warzywa i owoce są naturalnie bezglutenowe.

Nabiał: mleko i jego przetwory (jogurty, sery) – ale pamiętaj, aby sprawdzać skład pod kątem zagęstników i dodatków.

Tłuszcze: oleje roślinne (oliwa, olej kokosowy, olej lniany).

Produkty do unikania przy celiakii

Produkty z glutenem: pszenica, żyto, jęczmień, orkisz, makaron, pieczywo, ciasta i wyroby mączne zawierające gluten.

Produkty wysokoprzetworzone: fast food, gotowe sosy, panierowane mięso, niektóre wędliny, pasztety, kiełbasy.

Produkty ze „śladowymi ilościami glutenu”: kasza manna, kuskus, płatki owsiane (chyba że certyfikowane bezglutenowe), słodycze i przekąski – często zawierają gluten jako zagęstnik.

Refluks i zgaga – jak złagodzić objawy?

Choroba refluksowa przełyku polega na cofaniu się treści pokarmowej do przełyku, przez co odczuwasz zgagę i pieczenie za mostkiem, odbijanie i niestrawność, problemy z przełykaniem.

Zasady diety przy refluksie:

• Unikaj kawy, alkoholu, tłustych i pikantnych potraw.

• Jedz lekkostrawne posiłki (gotowane warzywa, chude białko, banany, jogurty bez laktozy).

• Jedz mniejsze porcje i nie kładź się zaraz po jedzeniu.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Jeśli wystąpią u Ciebie przewlekłe bóle brzucha i wzdęcia, niewyjaśniona utrata masy ciała, krwawienia z przewodu pokarmowego, przewlekłe biegunki lub zaparcia, ale też problemy z przełykaniem i częsta zgaga to koniecznie skonsultuj się z lekarzem. 

Odpowiednia dieta i zmiana stylu życia pełnią bardzo dużą rolę w samopoczuciu i komforcie przy chorobach takich jak: IBS, SIBO i celiakia.