Lista zakupów
Liczba produkowanych tworzyw sztucznych wzrasta. Plastiki, mikroplastiki oraz nanoplastiki umożliwiają niskie koszty produkcji, są więc powszechnie stosowane przez globalne koncerny kosmetyczne czy przemysłowe. Zastępują tym samym tradycyjne składniki i naturalne substancje, generują zanieczyszczenie środowiska i mają szkodliwy wpływ na organizmy ludzi i zwierząt.
Mikroplastik jest powszechnie obecny w naszym życiu. Mikroplastik znajduje się nie tylko w kosmetykach. Występuje nie tylko w syntetycznych ubraniach czy wyrobach plastikowych, ale także w artykułach spożywczych czy wodzie pitnej. Trafia do wód ściekowych, znajduje się go w próbkach pobieranych z różnych zbiorników wodnych. Szacuje się, że w przeciągu tygodnia przeciętny człowiek zjada około pięciu gramów mikroplastiku – jest to równowartość plastiku pochodzącego z typowej karty kredytowej.
Mianem mikroplastiku określamy niewielkie cząsteczki różnego rodzaju tworzyw sztucznych, nie większe niż 5 mm. Jeżeli wielkość drobiny jest mniejsza od jednego mikrometra, mamy do czynienia z nanoplastikiem. Mikroplastik może przyjmować formy niewielkich granulek, śrutu, włókien czy płatków. Składa się one głównie z polipropylenu, polietylenu oraz polistyrenu (tak zwanej „plastikowej trójcy”), mogą także zawierać włókna poliestrowe, nylonowe, kopolimery akrylowe, bądź też poliuretanowe.
Niestety, wciąż nie opracowano jednoznacznej definicji mikroplastiku. Wiąże się to z ciągłym rozwojem technologicznym i faktem, iż nieustannie powstają nowe odmiany mikroplastiku. Niejednokrotnie są one ukryte w składach kosmetyków, a nieświadomi ich istnienia konsumenci kupują produkty i przyczyniają się do zanieczyszczenia środowiska.
Mikroplastik towarzyszy nam w codziennym życiu niemal bez przerwy. Powszechnie wykorzystuje się go do produkcji kosmetyków, ubrań syntetycznych czy produktów z tworzyw sztucznych. Mikroplastik różnego typu jest także częstym składnikiem past do zębów, sprayów do układania włosów czy farb morskich.
Masowa produkcja artykułów zawierających plastik rozpoczęła się już w latach 40. ubiegłego wieku. Przez długi czas świat nie zastanawiał się nad wpływem tworzyw sztucznych na środowisko, jednak odkrycie Wielkiej Pacyficznej Plamy Śmierci – ogromnego nagromadzenia odpadów plastikowych w oceanie – otworzyło oczy wielu osobom. I chociaż świadomość społeczna dotycząca zanieczyszczeń zbiorników wodnych, mórz, oceanów czy środowiska lądowego rośnie, plastiki, mikroplastiki i nanoplastiki wciąż stanowią nieodłączną część naszego życia.
Mikroplastik pojawia się w środowisku w wyniku rozpadu większych fragmentów tworzyw sztucznych, bądź też od początku w formie małych drobin. Główne źródła uwalniania cząsteczek mikroplastiku to:
· pranie ubrań i tekstyliów syntetycznych,
· ścieranie opon samochodowych podczas jazdy,
· pył w aglomeracjach miejskich,
· farby morskie (na statkach, promach, itd.),
· kosmetyki i inne produkty użytku osobistego,
· śrut plastikowy,
· butelki z tworzyw sztucznych,
· torebki foliowe,
· rozpad sieci rybackich w wyniku promieniowanie UV oraz pod wpływem działania wody morskiej (soli i nieustannego falowania).
Drobiny mikroplastiku zanieczyszczają głównie morza i oceany, ponieważ dostają się do środowiska za pośrednictwem wody. W wyniku prania syntetyków, korzystania z kosmetyków – do pielęgnacji włosów czy peelingu – drobiny tworzyw sztucznych są spłukiwane do systemów kanalizacyjnych. Oczyszczalnie ścieków przeważnie nie potrafią wyłapać niewielkich drobin mikroplastiku, dlatego tak wiele cząsteczek trafia do rzek, mórz i oceanów. Natomiast cząstki tworzyw powstałe w wyniku ścierania opon czy plastikowych śmieci na ulicach, są zmywane z deszczem i również zanieczyszczają środowisko naturalne.
Wyróżniamy dwa rodzaje mikroplastiku biorąc pod uwagę jego pochodzenie.
1. Mikroplastik pierwotny - to takie drobiny syntetyczne, których rozmiar od początku nie przekracza 5 milimetrów. Bierze się on głównie z ubrań syntetycznych czy pyłu miejskiego. Powstaje także podczas ścierania opon samochodowych bądź też jest dodawany do różnego rodzaju kosmetyków.
2. Drugim rodzajem jest mikroplastik wtórny, który powstaje w wyniku rozpadnięcia się kawałków plastiku na mniejsze cząstki (od 1 mikrometra do 5 milimetrów). Najczęściej pojawia się w środowisku w wyniku rozpadu butelek plastikowych, toreb foliowych czy sieci rybackich. Z tego też względu w dużym stopniu zanieczyszcza rzeki, morza oraz oceany.
Mikroplastik w kosmetykach stanowi ich stały składnik, nie tylko ze względu na niższe koszty produkcji. Te drobiny tworzyw sztucznych posiadają szereg rozmaitych właściwości, cenionych zarówno przez producentów, jak i użytkowników. Obecność mikroplastiku powoduje, że kosmetyki nie rozwarstwiają się, mają większą objętość, lepiej rozprowadzają się po skórze i są bardziej gładkie. Lakiery z mikroplastikiem pozwalają skutecznie utrwalić fryzurę, lakiery do paznokci utwardzają płytkę, peelingi przyjemnie ścierają martwy naskórek, a szampony doskonale zmiękczają włosy i zapobiegają ich elektryzowaniu. Jednakże znakomita większość kosmetyków spłukiwanych do systemów kanalizacyjnych przedostaje się do rzek i zbiorników wodnych, zanieczyszczając środowisko i wywierając szkodliwy wpływ na wszelkie organizmy żywe.
Mikroplastik w kosmetykach nie jest toksyczny, nie stwierdzono także reakcji alergicznych w wyniku stosowania produktów. Może on jednak powodować zatykanie porów, zaostrzać różne niedoskonałości, a nawet przyczynić się do rozwoju chorób nowotworowych. Co więcej, drobiny tworzyw sztucznych w ogromnym stopniu zanieczyszczają morza i oceany, szkodząc zamieszkującym je organizmom. Szacuje się, że z ponad 10 milionów ton odpadów dostających się co roku do zbiorników wodnych, jesteśmy w stanie dostrzec jedynie 1 proc. z nich – pozostałe 99 proc. to mikroplastik oraz nanoplastiki. Mogą one zalegać w układach pokarmowych zwierząt i człowieka szkodliwie wpływając na zdrowie. Jakie więc produkty zawierają mikrocząsteczki plastiku?
Kosmetyki z mikroplastikiem – lista:
· peelingi do ciała,
· pasty do zębów,
· żele pod prysznic,
· szampony,
· odżywki do włosów i paznokci,
· lakiery do paznokci,
· lakiery do włosów,
· emulsje,
· kosmetyki do układania włosów,
· kosmetyki kolorowe,
· pomadki,
· kremy BB,
· podkłady do makijażu i bazy pod cienie do powiek,
· tusze do rzęs,
· maski na bazie hydrożelu,
· pianki i kremy do golenia.
Powyższe kosmetyki zawierają mikroplastiki składające się głównie z polietylenu, polipropylenu, poliamidu, poliestru czy kopolimerów akrylowych.
Kosmetyki bez mikroplastiku możemy znaleźć na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest dokładne analizowanie składu produktów - jeżeli na liście nie pojawiają się takie substancje jak polietylen (PE), polichlorek winylu (PVC), poliuretan (PUR), polipropylen (PP), polistyren (PS) czy politereftalan etylenu (PET) - artykuł najprawdopodobniej pozbawiony jest cząsteczek mikroplastiku.
Drugim sposobem jest kupowanie jedynie ekologicznych kosmetyków posiadających certyfikaty takie jak przykładowo Ecocert, Soil Association Organic, Cosmebio czy BDIH. W obecnych czasach coraz więcej firm kosmetycznych zastępuje cząsteczki mikroplastiku innymi składnikami. Substancje nawilżające pochodzenia naturalnego, takie jak rozmaite olejki, gliceryna, masło shea, skwalan czy kwas hialuronowy doskonale sprawdzają się jako zamienniki mikrocząsteczek plastiku. Sięgają po nie również polskie marki, między innymi Make Me Bio, Naturativ czy BodyBoom.
Kosmetyki bez mikroplastiku dostępne są zarówno w sklepach internetowych, jak i drogeriach stacjonarnych. Coraz więcej firm zastępuje drobiny tworzyw sztucznych substancjami aktywnymi pochodzenia roślinnego – rozmaitymi ekstraktami, wyciągami z warzyw czy olejkami. Mają one pozytywny wpływ na skórę, nie zatykają porów (w przeciwieństwie do mikrocząstek plastiku), a także są przyjazne dla środowiska.
Niestety, globalne koncerny kosmetyczne nie zawsze znakują produkty zawierające mikroplastik, a w Polsce w ogóle nie zachodzi taka konieczność. Dlatego jedynym sposobem, aby rozpoznać mikroplastik w kosmetykach jest dokładna analiza INCI, czyli umieszczonej na opakowaniu listy składników. Warto pamiętać przy tym o kilku rzeczach – na początku owej listy znajdują się składniki, których jest najwięcej, natomiast na końcu umieszczone zostały te występujące w śladowych ilościach. Jeżeli nazwa zawiera słowa „oil” lub „extract”, świadczy to o obecności naturalnych olejów bądź też ekstraktów roślinnych (z wyjątkiem „mineral oil”, który jest pochodną ropy naftowej). Ponadto, jeśli na niektórych produktach dostrzeżesz słowa z końcówką „paraben”, składnik należy do konserwantów podejrzewanych o przyczynienie się do rozwoju chorób nowotworowych i zdecydowanie lepiej go nie kupować.
Stowarzyszenie Cosmetic Europe opracowało listę substancji uznawanych za plastiki. Pomimo braku jednoznacznej definicji, dzięki analizie składu możemy odróżnić sztuczne składniki od naturalnych, dobroczynnych substancji. Mikroplastiki w produktach kosmetycznych można rozpoznać po następujących nazwach w składzie INCI:
· Polyethylene (występujący głównie w pastach do zębów, peelingach, żelach czy odżywkach),
· Polypropylene (jak wyżej),
· Terephthalate (w lakierach do paznokci),
· Polyester/polyester-1/polyester-11 (w emulsjach, kosmetykach do układania włosów i odżywkach),
· Nylon-12/nylon-6/nylon-66 (w kremach BB i podkładach),
· Polyurethane/polyurethane-14/polyurethane-35 (w kosmetykach do układania włosów i utrwalających fryzurę),
· Polyimide (jak wyżej),
· Acrylates Copolymer (w maskach na bazie hydrożelu, żelach, lakierach do paznokci, tuszach do rzęs),
· Polyquaternium-7 (w szamponach, piankach i żelach do golenia).
Warto więc unikać produktów zawierających w swym składzie wymienione powyżej substancje. Od mikroplastiku wolne są jedynie naturalne kosmetyki, których cena jest przeważnie wyższa, jednak ich stosowanie jest przyjazne nie tylko dla środowiska naturalne, ale także naszego zdrowia.
Zmniejszenie wytwarzania cząsteczek plastiku wymaga stanowych działań zarówno globalnych koncernów kosmetycznych, jak i wszelkich firm wykorzystujących tworzywa sztuczne do produkcji różnego rodzaju artykułów. W 2015 roku stowarzyszenie Cosmetics Europe opublikowało oficjalne zalecenie branżowe dotyczące wycofania drobin plastiku z kosmetyków spłukiwanych, które są przeznaczone do złuszczania i mycia. Już rok później badania wykazały, że wytwarzanie cząsteczek mikroplastiku zmniejszyło się o kilkadziesiąt procent w stosunku do lat poprzednich.
Wprowadzanie ograniczeń i zaleceń dotyczących mikroplastiku w kosmetykach oraz w różnego rodzaju produktach może pozytywnie wpłynąć na zmniejszenie ich wytwarzania, a co za tym idzie – na środowisko naturalne, szczególnie morza i oceany. Niewątpliwie ważne jest dopracowanie definicji mikroplastiku i opublikowanie szczegółowej listy substancji, które powinny zostać wyeliminowane z procesu produkcji kosmetyków oraz innych artykułów.
Produkcja tworzyw sztucznych na świecie nieustannie rośnie, a z powodu nieodpowiedniego ich utylizowania oraz niepoddawania ich recyklingowi na długie lata zanieczyszczają nasze środowisko. Dlatego warto wybierać kosmetyki naturalne, wolne od produktów ropopochodnych, do których zaliczane są syntetyczne polimery.
